Ambalaj Yapıştırıcıları

Ambalaj endüstrisinin can damarlarından biri olan yapıştırıcılar, günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler sonucunda çeşitlene­rek geniş bir ağa ulaşmıştır. Kemik tutkalı, kazein, nişasta ve dekstrin gi­bi doğal esaslı yapıştırıcıların yanı sıra  1930'lardan bu yana kullanılan PVA (polivinil asetat) bazlı preparallar ve çok çeşitli sentetik tutkalların piyasaya çıkmasıyla yapıştırıcılar, çok geniş bir alanda çeşitli sektörlerin yararlandığı vazgeçilmez bir ürün grubu haline dönüşmüşler. Bu büyük yapıştırıcı grubu, bugün ambalaj endüstrisinin hizmetindedir. Yapıştırıcı­lar, ambalaj endüstrisinde; oluklu mukavva üretiminde, karton kutu, ka­ğıt torba, oluklu mukavva kutuların yapıştırılmasında, fleksibl ambalaj üretiminde (kağıt, karton, alüminyum folyo ve plastik filmlerin çeşitli kombinasyonlarında oluşan  lanimasyonlarında),  kompozit  kutu, kağıt esaslı varil üretiminde, metal kutu ve cam ambalajların etiketlenmesinde zamklı bantlar ve zarflarda kullanılır. Çevre ambalaj ilişkisi çerçevesinde arayışlar sonucu ortaya çıkan teknolojik yenilikler yapıştırıcı dünyasını zenginleştirmiştir. Su bazlı laminasyon yapıştırıcılar, süper - high solid - laminasyon yapıştırıcıları, solventsiz laminasyon yapıştırıcıları yapıştırıcı dünyasında atılan dev adımlardır. Ambalaj endüstrisinde kullanılan yapıştırıcıları sentetik reçineler, nişasta kökenliler, protein kökenliler ol­mak üzere üç başlık içinde toplayabiliriz.

Sentetik Reçineler

Polivinil Asetat Esaslı Yapıştırıcılar : Emülsiyon , polivinil asetat ve kopolimer esaslıdır. PVA esaslı yapıştırıcılar suyun buharlaşması ya da ya­pıştırılan malzeme tarafından emilmesiyle katılaşır. Katılaşma zamanı oldukça kısa olup 45 saniye civarındadır. Sulu yapıştırıcılar içinde en ça­buk katılaşanıdır. PVA yapıştırıcıların ortam ısısı 20 oC civarında en iyi sonucu verir. Soğuk saklanacak ambalajlar için modifiye edilmeleri gere­kir. Daha uzun süre kullanılması için sulandırılır. Beyaz renkli çok ince ve sıvıdan koyudur. Emülsiyon ile filmler dayanıklı, genellikle su geçir­mez, çabuk uygulanır, koku yapmaz, tadı değiştirmez. Makine kullanım­lı, dayanıklı, çabuk yıpranmaz yağ geçirmez. Karton, yapıştırmada, biçim vermede, tüp yapımında, tepsi kap ve torba kapamada, mukavva pence­relerde kullanılır.

Latex (Termoplastik) : Doğal ya da sentetik kauçuk esaslıdır. Renkleri beyazdan bronza kadar değişir. Bazıları amonyak kokar. Yine bazıların­da kendi kendini kapama (self - sealing) özelliği varılır. Geniş yüzeyleri tutturabilir, makine kullanımı ve dayanıklılığı zayıftır. Self - seal torbalı, zarf ve sargılarda, tek katlı torbaları birleştirmede, mumlu torbaların di­binde ve kapatılmasında, folyo - kağıt laminasyonunda kullanılır.

Sodyum Silikatlar (Cam Suyu) : İnorganik bir yapışkan olup katılaştığında cama benzer bir bağ oluşturur. Mikroorganizmalara karşı dirençli­dir. Özellikleri onu oluşturan bileşiklerin miktarına göre değişir. Silikatlı yapıştırıcılar, neme karşı oldukça dirençlidir. Birkaç dakika içinde katı­laşmaya başlar ancak optimum dayanıklılığa, uygulandıktan birkaç saat sonra erişir. Silikatlı yapıştırıcılar, hareketli parça üzerinde bir tortu bı­rakacağından makineyle uygulanamaz. Silikatlı yapıştırıcılar asit ile te­mas halinde bozulurlar. Kullanılmadığı suretle ağzı sıkı sıkıya kapatılmış bir kutuda saklanır.

Holmelt (Eriyik) : Polimer, reçine ve balmumunun karışımlarıdır. Yani çeşitli termoplastik malzemelerin çok çeşitli maddeler karışımından olu­şur. %100 katıdır. Sıvılaştırmak için ısıtılmalı ve akışkanlaştırılır. En ça­buk katılaşan, uygulanan yapıştırıcıdır. Katılaşma süresi 6 - 8 saniye ka­dardır. Eriyik haldeki yapıştırıcı, yüzeye temas eder etmez katılaşmaya başladığından ayırma zamanları oldukça kısadır. Uygulama ısısı genellikle 140 - 180 oC arasında bölmeliler el ile ya da otomatik kapatma maki­nelerinde el tabancası ile uygulanabilir. En çok görülen şekilleri, çıta, küre, çubuk, külçedir. Beyazdan kahverengiye kadar değişen renkleri mevcuttur. Kutu, karton kapamada, tepsilerde, kırba dikiş ve kapamada, kutu ve şişeleri etiketlemede, basınca duyarlı ambalajları kaplamada, ka­ğıt şerit ve laminasyonlarda kullanılır.

Solvent Borne (Çözelti) : Solüsyon ya da lak yapıştırıcılar olarak adlandı­rılır. Geniş bir polimer dizi mevcuttur. Çeşitli organik çözeltilerde erir. Genellikle hareketli sıvılardır. Saydam, beyaz, kahverengiye kadar deği­şen renkleri mevcuttur. Çözelti karışımına bağlı olarak çoğunlukla çabuk kurur. Çoğu yanıcı, tabakaların özellikleri yumuşak ve zayıftan sert, da­yanıklı ve çapraz bağlantılıya kadar değişir. Tabakanın tabakaya sanatsal grafik laminasyonunda, kağıt ve folyoda, fleksibl ambalaj, poşet ve torbaların tabaka tabaka laminasyonunda, etiket ve şeritlerin basınca karşı duyarlı kaplanmasında kullanılır.

Nişasta Kökenliler

Macunlar : Beyaz ya da açık renkli, akışkanlık derecesi sıvıdan çok yoğu­na kadar değişir. Yavaş uyarlanma, neme dayanıklılık özellikleri arasın­dadır. Torba diplerinin yapıştırılmasında, kağıt laminasyonunda, etiket­lemede kullanılır.

Dekstrinler : Sebzelerden elde edilen nişastadan üretilirler. Bronz, kah­verengi olup iyi uyarlanan yapıştırıcılardır. Elle ya da makineyle uygula­ma için çeşitli formülasyonları vardır. İyi bir ıslak yapıştırma sergileyen dekstrinler, PVA yapıştırıcılarından daha uzun sürede katılaşırlar. Deks­trinlerin özelliği, kullanıcının gereksinimine göre geniş bir yelpaze içinde çeşitli formülasyonlarla sağlanmalarıdır. Suya dayanıklı olmadıklarından rutubetli ortamda kullanılmamalıdırlar. Nemlendirilen yapışkanlarda, şi­şe etiketlemede, etiketlerde soğuk çıkartmalarda kullanılır.

Boratlı Dekstrinler : Rengi beyazdan koyu kahverengiye kadar değişir, çoğu sıvı, tabakamsı olup çabuk uyarlanırlar. Alkalin pil, neme oldukça yüksek dayanıklılık gösterirler. Kutu ve karton kapamada, tüp sarmada, torba dikişlerinde, laminasyonda kullanılır.

Jelatin Sakızları (Jelly Gums) : Elastik, yapışkan, sakızımsı olup neme karşı yüksek dayanıklılık gösterirler. Cama mükemmel yapışır, kristalize olmaz. Daha sağlam olması ve kaplanmış cama daha iyi yapışması için çoğunlukla alkalin olur. Bileşimine ve pH?ine bağlı olarak rengi beyaz­dan amber ve kırmızı kahverengiye kadar değişir. Otomatik şişe etiketlemede kullanılır.

Protein Kökenliler

Hayvansal Zamk : Rengi bronz, kahverengi olup granül ya da önceden plastize edilmiş sıvı şeklindedir. Kutu ambalajı ve bantlanmasında, tüp sarmasında, nemlendirilerek yapışan bant üretiminde kullanılır.

Kazein : Çok açık renkli, normal ya da yüksek su geçirmez özelliğe sahip bir yapıştırıcıdır. Sulandırıcı olarak amonyak ya da alkol gerekebilir. Ku­rutulmuş tabakaları, genellikle alkalin solüsyonlarda çözülebilir. Soğuk içecek şişeler için suda ve buzda çıkmayan etiketlerde, folyo laminasyo­nunda (kazein - latesk bileşimi) kullanılır.

Hotmeltler

Bütün yapıştırıcıların alt tabaka üzerine yayılma ve yapışmasını sağla­mak için, "ıslatma" özelliğine sahip olmaları gereklidir. Ambalajlamada kullanılan çoğu yapıştırıcılarda, akışkanlık su gibi kolayca buharlaşan bir maddenin (su, solvent gibi) içinde yapışkanı eritilerek, hızlandırılır. Bu madde buharlaştığı zaman arkasında kolayca birleştirilebilen bir yapış­kan bırakmalıdır. Diğer yandan, hotmeltlerde böyle bir solvent kullanıl­maz. Bunun yerine uygulamadan önce eritilebilirler. Isının dağılması, hotmeltin katılaşarak birleştirici bir özellik almasına neden olur. Isının bölmeli yapıştırıcılarında çözücü olarak kullanılmasında birçok avantajı varılır. Isı, uçucu sıvılarda daha çabuk dağılır. Su geçirmez tabakalar için bile , durum böyledir. Hızlı ısı dağılımı, çabuk bağ formasyonu olarak so­nuç verir. Bu nedenle hotmeltler ,özellikle çabuk yapışmanın önemli ol­duğu yüksek hızdaki uygulamalar için idealdir. Sıvı bir solventin olmayı­şı, donma, ayrışma, çürüme gibi korkular yaratmadan hotmelt yapıştırıcı­larının küçük, rahat şekillerde sevkiyatını ve depolanmasını olası kılar.

Hotmelt yapıştırıcıların en büyük dezavantajı; ısıya karşı sınırlı dayanık­lılığıdır. Termoplastik materyaller, yapıştırıcılarının önemli bir kısmını hafifçe yükselmiş ısılarda bile kaybederek, sonunda tekrar erirler. Am­balajlamada kullanılan çoğu hotmeltlerin dayanıklılığı 60 oC?de azalma­ya, 70 oC?de de düşmeye başlar. Ambalajlamada en yaygın kullanıma sa­hip hotmeltler, düşük moleküler ağırlıklı reçine ve mumsu maddeyle bir­leştirilen etilen vinil asetal kopolimer (EVA)'e bağlıdır. EVA'nın katkı­ları bütünleştirici güç, ürün dayanıklılığı, sıcak dikiş ve ısıya karşı daya­nıklılıktır. Reçine ise; sıcak dikişte yararlı olup yapışmayı hızlandırır, bü­yük ölçüde renk ve kokuyu belirler. En çok kristalleşmiş madde olarak mumsu madde yumuşama noktasını, ısıya karşı dayanıklılığı ve zamanı ayarlar. Bir başka hotmelt sistemi, birkaç düşük moleküler ağırlıklı PE ve reçineye dayanır. Burada PE, EVA sistemindeki hem EVA hem de mumsu maddenin yerini alır. Yapışma gücü, ürün dayanıklılığı ve bütün­lüğü kristallik kazandırırken, yumuşama noktasını ve uygulama özelliklerini denetler. EVA sistemlerine oranla PE temelli sistemde, yükseltilmiş ısılarda daha az uzama, ayrılma ve soyulma gösterir. Renkleri daha açık, uygulamaları daha temiz ve yüksek ısıda kesilmeye karşı daha dayanıklıdır. PE temelli hotmeltler EVA tiplerine uygun olmayıp yağ bariyerlidir.

Kristalleşmiş PE yerine PP uygulanırsa, ortaya daha yumuşak yapışkan ve şekilsiz bir yapıştırıcı çıkar. PP sistemlerinin şekilsiz yapısı, bunların filmlere ve folyolara iyi yapışmasına, fakat uygulama zamanının uzama­sına ve ayrılmaya karşı dayanıklılığının azalmasına neden olur. Sonuç olarak bu sistemlerin ambalajlamada kullanımı film, folyo ve kağıt laminasyonuyla sınırlandırılır.

Termoplastik blok kopolimerlerden yapılan hotmeltler ambalajlamada, lastikli yapılarından yararlanılabilecek uygulamalarda kullanılır. Reçine ve çoğunlukla bir yağla kombinasyon halinde, basınca karşı duyarlı ya­pışkanlara dönüştürülebilir. Basınca duyarlı durumlarda, zaman gibi özellikler, raf ömrü ve uygulama hızı gibi kavramlarla özdeşleşirler. Ba­sınca duyarlı bölmelilerin avantajları genellikle uygulama sırasında orta­ya çıkar, çünkü bunların kullanımında solventle kurutma sistemlerine gerek yoktur. Diğer PSA sistemlerinden farklı temel özellikleri vardır. Diğer hotmeltler gibi tekrar erir ve 100 oC 'nin üstündeki sıcaklıklarda kullanımları sınırlıdır.

Polyamid, polyester ve benzer temelli hotmeltler, zaman zaman daha fazla ısı ve yağ bariyerine gereksinim duyulan ambalajlama aplikasyonla­rında kullanılır. Bunlar daha masraflı ve uygulamaları çoğu holmeltten daha zordur.

Holmeltler, fiziksel özelliklerinin karşılaştırılması bağlanımda, erimiş ve katı durumlarda özelleştirilir. Akışkanlık yoğunlukları; ısıya ve ölçüm değerlerine bağlı olarak değişir. Holmeltler tamamıyla kristalleşmiş ma­teryaller olmadığından kesin erime noktaları yoktur. Holmeltlerin belki de en önemli özelliği, uygulama süresidir. Bu özellikler, yapıştırıcıda so­ğuma ve birleştirme sırasında oluşan fiziksel değişikliklere bağlıdır. Açık süre, belirli bir ısıda alt tabakaların birbirine yapışması için geçen azami zamandır. Eğer tabakalar bu süre içinde yapışmazsa, yapışkan soğumuş ve kurumuş olur. Donma süresi ise, tabakaların birleştikten sonra yapış­ması gereken asgari zamandır. Donma süresi bitmeden önce kontrol yapılırsa tabakalar birbirinden ayrılır. Açık süre ve donma süresi uygula­ma ısısına, tabakaların ısısına, tabakaların ısı iletkenliğine, yapıştırıcının pekline ve soğuma özelliklerine bağlıdır. Bir hotmeltin ısıya karşı daya­nıklılığı , yüksek ısılarda birleşmeyi sürekli kılma ölçüsüdür. Isı bariyer deneyleri, sabit sıcaklıkta ya da belirli bir oranda yükselen sıcaklıklarda yapılır.

Yapıştırıcıların Sağlanmasında Belirlenmesi Gereken Temel Kriterler

Yapıştırıcının hangi alanda hangi ürün için kulanılacağı.
Yapıştırıcının uygulanacağı yüzeyin özellikleri (wakslı, plastik astarlı).
Kullanılacak yapıştırıcının yapışma zamanı, ıslak ya da sıcak olarak uy­gulanması.
Yapıştırıcının kullanımdan önce saklanacağı sure (raf ömrü).
Yapıştırıcının neme karşı dayanıklılığını arttıracak ya da adhezivi bö­ceklere karşı itici yapacak özel katkılar.
Özel bir amaca yönelik yapıştırıcının kompozisyonu, malzemeyi sağlaya­na bırakılmalıdır.

  • FUAR TAKVİMİ

İlginç Tasarımlar / Interesting Designs

Sphagetti Kutusu
Narenciye Ambalajı
Çorap Kutusu
Sarmal Çikolata Kutusu
Kapaksız ve Çevreci Kahve Bardağı
Creative Product Package Design
Interesting packaging design
Makarna ambalajı
Goat Island Pepper Sauce
Bored Panda
Süt şişesi
Tümünü Göster »
Sembol 3

Ambalaj Sembolleri

Cam malzemeden imal edildiğini gösteren geri dönüşüm kod numaraları 70,71,72...79?dur.
Başa Dön