Çevremizde binlerce çeşit ürün bulunmaktadır. Bunların ambalajlanması sektörlere göre değişmektedir.Bu sektörlerden bazılarını ele alarak ambalajlamaları görelim.
Yaş Meyve ve Sebzelerin Ambalajlanması;
Yaş meyve ve sebzelerin ambalajlanması maliyeti yüksek ve de fazla özen gerektiren bir iştir.
Ambalajın Boyutları :
Avrupa'da meyve sebze konusunda üç çeşit ambalaj kullanılmaktadır.Bunlar 60*40 cm, 50*30 cm, 40*30 cm?dir.Genellikle 40*30 cm?lik kutu kullanılmaktadır.
Dağıtım :
Yapıştırıcılar, streçler, köşe ve çıta bantları kullanılarak dengeli bir yük oluşturması dağıtım için çok önemlidir.İstifleme mamulün hava almasını engelleyici tarzda olmamalıdır.
Raf Ömrü
Ürünün kalitesini koruyabileceği süre daha çok depolama ve dağıtım süresi içinde bulunduğu çevrenin sıcaklık ve nemine bağlıdır.
İthalatçının Eline Malın Geçmesi
Hasat sonu ürün kalitesi birinci sınıftır, ama önemli olan pazarda ki kalitedir. Limanda ki kontrolörlerin yaptıkları incelemelerde, kalite kaybından, alt katmanlardaki ezilmiş ürünlerden veya oluşan mikroorganizmalardan dolayı, limanda kalite birinci sınıftan ikinci sınıfa düşebilir.
Kutu Spelifikasyonları
Yaş meyve ve sebzelerin ambalajlanmasında kullanılan kartonlar en iyi hammaddeden üretilmelidir. Özellikle dış krafliner, güçlü iç yapıya sahip ve az su emen tarzda olmalıdır. Yapıştırıcı, katmanların bozulmaması için neme dayanıklı olmalıdır.
Geri Dönüşüm
Çevre ve ambalaj konusundaki yasalar geri dönüşümlü kutuları kullanmaya üreticileri itmektedir. Karton kutuların geri dönüşüme uygun olması için;
Cilasız, saf karton kullanılmalıdır,
Plastik çiviler kullanılmalıdır,
Su bazlı yapıştırıcı ve etiketler kullanılmalıdır,
Etiketleme Sunuş
Karton kutunun ön ve yan yüzeyine ne yazılacağına karar verilmelidir. Kartonun kısa yüzeyinde olması gerekenler şunlardır.
Ürün adı ve ürünün çeşidi
Ürünün menşei
Ürünün net ağırlığı
Ürünün sınıfı
Ürünün ebadı veya kutu başına miktarı
İhracatçının adı
Depolama talimatları
Kutu üzerinde şirketin veya bölgenin logosu yer alabilir.Firma logo ve renk seçimini yaparken o ülkede halkın renk seçimi ve isim konusundaki özelliklerini dikkatle inceleyerek yapmalıdır.
Avrupa Birliği ve Türkiye?de Yaş Meyve ve Sebzelerde İstenen Standartlar
Her meyve ve sebze için AB?nin zorunlu standartları vardır.Biz ambalajla ilgili standartları ele alalım. Elmayı ele alalım.Ambalaj malzemesi malı iyi bir halde koruyacak nitelikte yapılmış kutu, kasa ya da sepetten olup ve insan sağlığına ve ürüne zararsız olmalıdır. Elmalar tek kat ve kalitesine göre dizilir. İşaretleme konusunda şunlar yazılmalıdır.
Firmanın kısa adresi ve unvanı
Bu standardın işaret ve numarası
Malın adı
Çeşidi
Sınıfı
Boyu
Üretim yeri
Parti numarası
İhraç mallarında bu bilgiler ihraç edilecek ülkenin dili ile yazılmasında yarar vardır.
Son olarak yazılar ambalaj boyutları ve kiloları incelenmelidir.
· Dondurulmuş Su Ürünlerinin Ambalajlanması
Dondurulmuş su ürünlerinin dünya ticaretindeki yeri sürekli gelişmektedir. Maliyeti azaltıcı her gelişme ve ihracat değerindeki artış ülkemizin donmuş gıda ihraç pazarının genişlemesini sağlayacaktır. Karides, levrek, ve diğer dondurulmuş gıda ürünleri için Japonya, Batı Avrupa, ABD ?de yapılan pazar araştırmaları olumlu sonuçlar vermiştir. Uluslar arası Ticaret Merkezi (UNCTADWTO) ambalaj uygulamaları ve gelişmeler konusunda araştırmalar yapmışlar ve bunun neticesinde dondurulmuş su ürünleri konusundaki ambalaj standartları konusunda büyük boşluk olduğunu saptamıştır. Bunun ortadan kaldırılabilmesi için kullanılan ambalaj malzemelerinin geliştirilmesi ve standardize edilmesi gerekmektedir.
Ambalajlama
İki ambalaj bandı tavsiye edilmektedir biri üstte diğeri de altta olmak üzere. Bu slipler, beyaz kağıt üzerine tek renk olarak basılmalı ve renkli ışık saçan mürekkep kullanılmamalıdır. Sliplerin üzerinde gıdanın tipi ve miktarı, üretim numarası, üreticinin adı ve ambalajlama tarihi yazılmalıdır.
Buz ile Kaplama
Buz ile kaplama optimum seviyede olmalıdır.Buz ile kaplama ne kadar fazla olursa nakliye ve ambalajlama maliyetleri de o oranda artmaktadır.Ambalajladığımız her deniz ürününün %20?si kadar buz kullanılmalıdır.
İlk Ambalaj
Dondurulmuş gıdalar için kullanılan ilk ambalaj malzemesi yoğunluğu az polietilen (LDPE) film yada torbalardır. Alternatif diğer malzemelerde yüksek molekül ağırlıklı, yüksek yoğunluklu polielitilen (HDPE) filmdir.
İç Karton Kutular
Sararmış veya torbalara konulmuş ürün, karton kutulara yerleştirilir. Dondurulmuş bloklar PE film ile sarıldığında karton üsten açılmalıdır. Eğer PE torba kullanılmışsa, karton alt kısımdan açılmalıdır. Karton üzerinde ürünün net ağırlığı, tipi, boyutları, üretici firma adı ve adresi ve ürünün menşei yazılmalıdır.
Oluklu Mukavva Kutular
Birim karton kutular, oluklu mukavva kutuların içine yerleştirilir. Her bir kutunun boyutları ve ağırlığı ürünü göre değişir. Örneğin karideste iki standart vardır: Her bir 2 kilogram olan 6 birim kutu bir oluklu mukavva kutuya yerleştirilir veya her biri, 2 kilogram olan 10 birim kutu bir oluklu mukavva kutuya yerleştirilir. Bu kutuların üzeride marka, kalite işaretleri, menşe-i ülke, ihracatçı ya da ambalajlayan firmanın kod numarası yazılır.
Kutuların Kapatılması
Oluklu mukavva kutunun alt ve üst kısmı dayanıklı zımba ile kapatılmalıdır. Diğer bir alternatif olarak da PP bantta kullanılabilir.
Depolama ve Saklama:
Fabrika içinde taşımada dolu kutuların depolanması için ahşap palet tercih edilir.
Kalite Kontrolü
Düzenli sipariş ve teslimattan önce, ambalaj malzemesinin istenilen kalitede olup olmadığı kontrol edilmelidir. Fiziksel test ve gözle incelemeleri içeren kontrol yapılmalıdır.
Konteynerleme
Konteynerin içini tamamen dolduran uygun ölçülerdeki kutular kullanılır.
Konserve Gıdaların Ambalajlanması
Modern ambalaj sanayi her çeşit gıda maddesinin ambalajlanması için metal, cam, plastik ve karton içeren çok çeşitli ambalaj malzemeleri sunmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler ihraç ettikleri gıda ürünlerine genellikle metal kutularda ve cam kavanozlarla ambalajlanmaktadırlar.
Raf Ömrü ve Sorumluluğu
Hem üretici hem de ihracatçı ürünün kalitesi ile ilgili yasal sorumluluğu taşırlar. Kötü ambalajlamadan dolayı vuku bulan gıda zehirlenmelerinden ürünün üreticisi sorumludur. O halde gıda üreticisi ambalajlamaya büyük önem vermeli ve ambalajlama işlevlerini yerine getirip getirmediğini araştırmak için uzun vadeli depolama testlerinin yapılmasını sağlamalıdır.
İç Cilalama
Teneke kutuların iç yüzeylerine yapılan cila, farklı bir teknolojik uygulamadır. Temelde cilalama, gıda ile teneke arasındaki reaksiyonların engellenmesi için uygulanır.
Standartlar
Uluslar Arası Standardizasyon Örgütü (ISO) özel bir organizasyondur ve sanayi için zorunlu olmayan standartlar hazırlar. ISO, kutu ebatlarının sayısını azaltmaya çalışmaktadır. Bir kutu, en az üç ülkede ve yılda en az 100 milyon adet üretiliyor ise, bu kutu ölçüleri standart olarak kabul edilmektedir. Yine de muhteviyatı 1 litreye kadar olan kutuların ISO normlarının listesinde bulunan ve kabuk edilen ölçüleri 32?den daha azdır. Çapları ve ağırlıkları gibi detayları olmaksızın, AB teneke kutu ve cam kavanozlar için 16 adet ölçü seçmiştir.
Raf Ömrü / Saklama Talimatı
Bazı ürünler örneğin; oseptik ambalajlar, oda sıcaklığında saklanabilir. Fakat ambalaj açıldıktan sonra soğukta muhafaza edilmelidir. Bazı ürünler ise sürekli düşük sıcaklıkta saklanması gerekir. Saklama talimatı, sıcaklığı ve süresi içermelidir.
Saklama Talimatı şöyle olmalıdır:
Buzdolabında saklama : 3 gün
Derin dondurucu da : 1 hafta, 2 hafta, 8 hafta
Ürün ilk açıldıktan sonra : 3 gün soğuk veya serin yerde 8 ºC? 15 ºC arası
Sıcaklık derecesi Avrupa için Santigrad olarak verilmelidir. Ürünün son kullanma tarihi ambalajın üzerine çok açık ve net yazılmalıdır.
Ambalaj Malzemelerinin Gıda İle Teması(Sağlık)
Gıda ve ambalaj malzemesi arasındaki temasın ürünün içeriğinde, tadında ve kokusunda her hangi bir önemli değişikliğe sebep olmaması yasal bir zorunluluktur. Benzer bir şekilde ambalaj malzemelerinden gıdaya geçecek maddelerin miktarı sınırlıdır.
Toplum ve Özel Etkileşim toplam etkileşim anlamında kullanılmaktadır. Cıva ve kurşun gibi zehirli elementlerin etkileşimi çok sınırlıdır. Bu sınırlar ?Özel Etkileşim? olarak bilinir. Dünyada sadece birkaç laboratuar bu spesifik etkileşim PPM (Ports Per Million) ya da PPB (Ports Per Billion) düzeyinde ölçülebilecek yüksek teknolojiye sahiptir.
"e" Sembolü
Pazarlama amacıyla Avrupa'yı ziyaret eden ihracatçılar tüketici ürünlerinin ambalajlarında "e" sembolüyle karşılaşmaktadır. Bu sembol ürünün net miktarının denetimi için geliştirilmiş bir sistemi gösterir. Kalite, Avrupa onayı veya Avrupa boyutları ile ilgili değildir.
Ambalaj üzerinde belirtilen miktar, örneğin 100 gram ise her bir ambalaj için 100 gram olmalıdır. Üretici, yetkililerce "e" sembolü kullanma izni verildikten sonra, ambalajlar ortalama ağırlığı net 100 gram olacak şekilde doldurulmalıdır.
Tekstil Ambalajlaması
Ülkemizde ihracatta bulunan çoğu tekstil firmaları ambalaj konusunda şöyle bir yöntem izlemektedirler. Gezip araştırma yaptığımız firmalar ihracatlarını hariçte işleme rejimine göre yaptıklarından dolayı kullandıkları ambalajlar ihraç edeceği ülke tarafından onların standartlarına uygun ve buradan gidecek ürün adet sayısı kadar ambalaj göndermektedirler. Bu ambalaj askı ve poşetten ibarettir. Giyimde mesela pantolonlar askıya takılıp üzerine geçirilen poşetlerle tır veya başka bir ulaşım aracıyla ve bu araçlarda bulunan askı sistemine koyularak gönderilmektedirler.
Yukarıdaki firmalar dışındaki bazı tekstil firmaları ise şöyle bir yöntem izlemektedirler : Araştırması yapılan bu firmalar ambalajlarını ya kendi kurduğu küçük ambalaj bölümlerinden ya da ülkemizdeki ambalaj tesislerinden karşılamaktadırlar. Bu firmalarda askı ve poşet kullanmaktadırlar.