Karbon Ayak İzi (Carbon Footprint) Nedir?
Karbon Ayak İzi, birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür.
Karbon ayak izi, bir kişinin, kurumun ya da herhangi bir ürünün doğaya saldığı sera gazlarının genel toplam içindeki payıdır. Daha yalın bir söylemle doğaya yayılan karbondioksit ve dengi sakıncalı gazların kişibaşına düşen yüzdesidir.
Karbon Ayak İzi, doğrudan/birincil ayak izi ve dolaylı/ikincil ayak izi olmak üzere iki ana parçadan oluşur.
Birincil Ayak İzi, evsel enerji tüketimi ve ulaşım (araba, uçak, vs.) dâhil olmak üzere fosil yakıtların yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
İkincil Ayak İzi, kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
Karbon Ayak İzini Azaltmak İçin İpuçları :
1 - Enerji verimliliğini arttırmak: Verimlilik en az girdi ile en fazla çıktıyı sağlamaktır. Evlerimizdeki karbon salımının en büyük kaynağı tükettiğimiz enerjidir. Bizler elimizdeki enerjiyi mümkün olduğunca verimli kullanabilirsek, hem giderlerimizden hem de emisyondan azaltım yapmış oluruz.
2 - Ağaç dikmek: Dikilen her ağaç yılda 12 kg karbondioksit emer. Ömrü boyunca ise 1 ton karbondioksiti bertaraf ederek doğanın en büyük koruyucularından olmaktadırlar
3 - Geri dönüşüme katkıda bulunmak: Çöplerinizi türlerine göre ayırarak geri dönüşüm kutularına bırakırsak, örneğin 1 ton kâğıdın geri dönüşümünden 36 ton, 1 ton alüminyumun geri dönüşümünden 13 ton karbondioksitin atmosfere salınmasını önleyebilirsiniz.
4 - Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak: Yenilenebilir enerji kullanarak karbondioksit emisyonlarının azaltılmasına büyük katkıda bulunabilirsiniz. Mesela evinizin çatısına güneş panelleri koyarak veya imkanınız varsa jeotermal enerjiden faydalanarak katkı sağlamaya başlayabilirsiniz.
5 - Karbon salımı düşük hizmet ve ürünlerin kullanımını tercih etmek: İhtiyaçlarınızda önceliğinizi daha yeşil ürünlerden yana kullanarak çevreye katkıda bulunabilirsiniz. Örneğin ihtiyacınız olan kağıdı geri dönüştürülmüş olanından, bilgisayar yazıcınızın kartuşunu geri dönüştürülebilir olandan ve de alacağınız plastik ürünleri geri dönüştürülebilir olanlardan tercih ederek veya alacağınız elektronik aletleri A Sınıfı olanlardan tercih ederek doğaya katkı sağlayabilirsiniz.
6 - Daha vejetaryen beslenmek: Kırmızı et kaynağı bir ineğin bir günde atmosfere saldığı metan gazı 0,23 kg civarıdır. Bunun karbondioksit karşılığı 4,83 kg.CO2 olup tükettiğimiz pişmemiş 1 kg sığır eti için doğaya 34,6 kg karbondioksit salınmaktadır.
7 - Ulaşımda toplu taşımayı tercih etmek: Şahsi aracınızla gittiğiniz km başına olan emisyonları toplu taşıma kullanarak %90’a varan oranda azaltmanız mümkün.
8 - Aracınızın lastik basıncını kontrol etmek: Düşük basınçlı lastiklerinizi olması gereken basınca ayarlatarak yakıt tüketiminizi azaltır ve bu sayede doğaya salınan karbondioksit miktarını azaltmış olursunuz.
9 - Aracınızı başkalarıyla paylaşmak: 4 kişilik aracınızla seyahat ederken sizin ile aynı yöne giden birileri mutlaka vardır. Onlarla aracınızı paylaşarak hem ulaşım masraflarınızı hem de çevreye en azından bir aracın daha vereceği zararı azaltmış olursunuz.
10 - Mümkün olduğunca kısa mesafelere yürüyerek veya bisiklet ile ulaşmak: Aracınızı kullanmak yerine yürüyerek veya bisiklete binerek kat ettiğiniz 1 km mesafe için 0,15 - 0,3 kg karbondioksitin doğaya salınmasını engellemiş olursunuz.
11 - Faturalarınızı e-posta üzerinden almak: Faturalarınız için harcanmayan kağıtlar sayesinde ağaçları kesilmekten kurtarabilirsiniz.
12 - Uçak biletlerinizi mümkün olduğunca direk uçuş olarak seçin: Uçakların kalkış ve inişlerdeki mil başına yakıt tüketimlerini normal seyir durumunkinden çok daha yüksektir. Daha az yakıt, daha az salınan sera gazı demektir.
13 - Giysilerimizi mevsime uygun seçmek: Yazın daha ince giyinerek klimayı, kışın daha kalın giyinerek evinizdeki ısıtıcının daha az çalışmasını sağlayabilirsiniz. Böylece hem cebinize hem de doğaya fayda sağlamış olursunuz.
14 - Temiz yakıtları tercih edin: Yakın bir zamanda karşımıza çıkan elektrikli ve hibrid araçları fosil yakıtlı araçlarımızın yerine tercih etmenin zamanı geldi. Isınmak için de mümkünse yakıt tercihinizi doğalgazdan yana kullanın.
15 - Alışverişlerinizi toplu yapmaya özen göstermek: Alışverişlerinizi haftalık yapmak yerine aylık yaparak aracınızı daha az kullanmış olursunuz. Böylece daha az emisyon salarak doğayı korumuş olursunuz.